وقتی سن در زندگی مشترک رنگ می بازد

بلوغ عاطفی مهمترین موضوع در انتخاب همسر

ازدواج یک پیوند مقدس و مبارک است و وقتی زوجی به یکدیگر علاقه مند شوند ممکن است در انتخاب همسر خیلی از موضوعات عرفی جامعه از جمله سن همسر را نادیده بگیرند که این موضوع از دیدگاه کارشناسان نمی تواند خللی بر روند یک زندگی پایدار برجای گذارد.

برای انتخاب همسر، معیارها و شاخص های متعددی در جامعه ما وجود دارد که ایمان و تقوا، اصالت و نجابت خانوادگی و همسطح بودن زوج ها از جمله این موارد است، اما در سال ها و دهه های اخیر یک اتفاق دیگر در پیوند زناشویی رخ داد و آن اختلاف سنی زوج ها بوده است.

بسیاری از کارشناسان، وقوع این پدیده را در جامعه نگران کننده ندانستند و از خانواده ها می خواهند اختلاف سنی را به عنوان معیار ازدواج فرزندان خود در نظر نگیرند.

اکنون بسیاری از زوج هایی که با یکدیگر اختلاف سنی دارند از زندگی خود راضی هستند اما ممکن است در برخی موارد، اختلاف سنی زیاد زمینه بروز مشکلاتی در زندگی مشترک را فراهم کند؛ بنابراین اختلاف سنی اندک افراد نمی تواند در استحکام یک زندگی نقش تعیین کننده ای داشته باشد.

م.م زنی 38 ساله که همسرش سه سال از او کوچکتر است؛ می گوید 11 سال است که زندگی مشترک خوبی دارم و با وجود اینکه همسرم از من کوچکتر است اما این موضوع در زندگی مشترک ما تاثیرگذار نبوده و فکر می کنم تربیت خانوادگی و شغل همسرم در رفتار های او تاثیر زیادی دارد.

س.م نیز می گوید: با پسری آشنا شدم و قول و قرار ازدواج گذاشتیم ولی زمانی که برای خواستگاری آمد و مادرش متوجه شد که پسرش از من کوچکتر است، علی رغم اینکه مرا پسندیده بودند، مخالفت شدیدی کرد و متاسفانه نتوانستیم به هم برسیم.

** متوسط فاصله سنی بین زن و شوهر 4 سال است

صادقی، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و معاون پژوهشی موسسه مطالعات جمعیتی کشور درباره فاصله سنی بین زن و شوهر گفت: در گذشته مردان 10 سال بزرگتر از زنان بودند ولی این الگو در اثر تغییرات ساختاری و فرهنگی و ورود زنان به حوزه عمومی از جمله آموزش و بازار کار، تغییر یافت و بطور متوسط به 4 سال رسیده است.

وی ادامه داد: الگوی همسان همسری سنی، یعنی زن و شوهر همسن و سال، افزایش یافته و به حدود 12 درصد کل ازدواج های رخ داده می رسد.

صادقی با بیان اینکه در الگوی سنتی ساختار سنی ازدواج، ازدواج با زن بزرگتر پدیده نادری است، گفت: طبق آمار، در 10 درصد کل ازدواج ها، زن از شوهر بزرگتر است.

وی اضافه کرد: هرچند در این ازدواج ها عمدتاً زن یک یا دو سال بزرگتر از شوهر هست، حدود 3 درصد زن 4-3 سال از مرد بزرگتر است و 5.2 درصد زن 5 سال و بیشتر از شوهر بزرگتر است. از اینرو، تنها کمتر از 3 درصد ازدواج ها زن 5 سال و بیشتر از شوهر بزرگتر هست.

** زوج مناسب

صادقی با اشاره به دشواری دسترسی به زوج مناسب در زمان ازدواج، گفت: در جوامعی که ساختار جمعیتی جوان دارند و هرم سنی آنها مثلثی شکل است، ازدواج افراد از دو گروه متفاوت که تعداد جمعیت‏شان یکسان نیست، سبب می‏شود عده‏ ای مجرد باقی بمانند و فرصت دستیابی به زوج مناسب را از دست بدهند.

معاون پژوهشی موسسه مطالعات جمعیتی کشور افزود: در حال حاضر، دختران متولد شده دهه انفجار موالید یعنی 65-1355 به سن ازدواج رسیده‏اند و با توجه به تحولات جمعیتی ایران، مرگ ومیر بیشتر مردان (به دلیل جنگ، تصادفات و...) و شرایط بحران بیکاری، فشار و مضیقه ازدواج را در حادّترین شکل تجربه می‏کنند.

**میزان ازدواج در روستاها

وی ازدواج در مناطق روستایی را بحرانی تر دانست و گفت: حالت بحرانی این قضیه در نقاط روستایی ایران اتفاق افتاده است، زیرا علاوه بر عوامل مذکور، مهاجرت جوانان پسر روستایی به شهر و ازدواج آنها در شهر برحادّ شدن مضیقه ازدواج در نقاط روستایی افزوده و همچنین تأثیرات روانی و اجتماعی عدم ازدواج در مناطق روستایی به علت بافت سنتی و روابط چهره به‎ چهره بیش از نقاط شهری است.

صادقی اظهار کرد: سهم زنان در آموزش عالی به بیش از 60 درصد افزایش یافته و در سال های اخیر نابرابری جنسی در این حوزه به نفع زنان است؛ بدین ترتیب برای دختران تحصیلکرده همسر مناسب تحصیلکرده کمتر است و در نتیجه عده ای با مردان با تحصیلات پایین تر و با سن کوچکتر ازدواج می کنند.

** واژه «آزادی» الگوی انتخاب همسر را دگرگون کرده است

عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اظهار کرد: نظام تاریخی ازدواج در جامعه ایران، عمدتاً توسط والدین و شبکه خویشاوندی ترتیب می‏یافت و الگوی همسرگزینی از قدیم با محوریت خانواده بود.

وی ادامه داد: در گذشته، مردان و زنان مجرد از نظر اجتماعی تحت فشار بودند تا زودتر ازدواج کنند و پیدا کردن همسر مناسب برای فرزندانِ در سن ازدواج، و ترتیب دادن یک ازدواج شایسته برای آنان وظیفه خانواده بشمار می‏رفت. به همین خاطر، فرصت کافی برای انتخاب آزادانه و مستقل همسر آینده وجود نداشت.

صادقی اظهار کرد: با توجه به وابستگی متقابل اقتصادی و اجتماعی نسل‏ها و خویشاوندان در گذشته، پیوند ازدواج تنها دو فرد را به هم مرتبط نمی‏کرد، بلکه دو دودمان را به یکدیگر مرتبط می‌نمود و از این رو موضوعی فراتر از آن چیزی بود که به طور کامل به اختیار فرد نهاده شود.

این جمعیت شناس گفت: مادربزرگ ها عموماً چنین ابراز می‏کنند که تا قبل از عروسی، به درستی نمی‏دانستند که ازدواج یعنی چه و تنها چیزی که انتظار داشتند، پوشیدن لباس نو و گردن‏بند و برگزاری مراسم بود ولی نسل‏های جدید کاملاً متفاوت از نسل های پیش‏ هستند، به طوری که فرآیندی از فردگرایی، به تدریج در میان جوانان و مخصوصاً زنان، آغاز شده و واژه «آزادی» در بحث ازدواج راه پیدا کرده است که به معنای تلویحی تمایل روزافزون به استقلال بیشتر در زمینه انتخاب همسر و همسرگزینی است.

**برتری مالی دختران عامل مهمی در ازدواج زنان با مردان کوچکتر

صادقی تاکید کرد: در الگوی ازدواج همسان همسری سنی، نباید از اثرات عشق و علاقه دو نفر به یکدیگر، که در هر ازدواجی به تناسب وجود دارد، غافل ماند.

وی تصریح کرد: رواج یافتن ازدواج زنان با مردان کوچکتر متاثر از پدیده همسان همسری تحصیلی و ازدواج های دانشجویی و همکار می تواند باشد؛ چرا که با افزایش سطح تحصیلات زنان تفاوت های سنی هنگام ازدواج کاهش می یابد و بحران بیکاری مردان و در مقابل اشتغال زنان و وضعیت برتر مالی و اقتصادی دختران در این الگوی ازدواج بی تأثیر نیست.